الزام‌آور بودن یا نبودن نام تحویل‌دهنده در حکم ملاقات فرزند

در احکام ملاقات فرزند، آنچه اهمیت اساسی دارد، تحویل فرزند در زمان و مکان مقرر است، نه لزوماً هویت دقیق تحویل‌دهنده. قید نام شخص خاص برای تحویل‌دهنده معمولاً جنبه تسهیلی دارد و در رویه قضایی، عدم حضور دقیق همان شخص، مانع از اجرای حکم ملاقات تلقی نمی‌شود، مگر اینکه دادگاه به دلایل خاصی صراحتاً بر این موضوع تأکید کرده باشد.

بررسی تخصصی و قانونی

در بررسی سوال مطرح شده و پاسخ‌های ارائه‌شده توسط وکلا، لازم است به روح و هدف احکام ملاقات فرزند و رویه قضایی در این زمینه توجه شود:

• هدف اصلی حکم ملاقات: هدف اصلی از صدور حکم ملاقات، تضمین حق والد غیرحاضن برای ملاقات با فرزند و حفظ ارتباط عاطفی بین آن‌هاست. این حق، هم برای والد و هم برای فرزند، از اهمیت بالایی برخوردار است و دادگاه‌ها در اجرای آن، مصلحت کودک را در اولویت قرار می‌دهند.
• جنبه تسهیلی نام تحویل‌دهنده:
  • در اکثر احکام ملاقات، ذکر نام یک شخص خاص (مانند برادر همسر سابق) به عنوان تحویل‌دهنده، بیشتر جنبه تسهیلی و اجرایی دارد تا الزامی. این اقدام برای اطمینان از وجود یک فرد مسئول برای تحویل و تحول فرزند صورت می‌گیرد.
  • قید نام یک فرد خاص معمولاً به معنای انحصار تحویل به آن شخص نیست، بلکه به این معناست که آن فرد یا هر شخص دیگری که از سوی مادر مسئولیت تحویل را بر عهده دارد، می‌تواند این کار را انجام دهد.
• رویه قضایی و اولویت‌ها:
  • محاکم خانواده و دوایر اجرای احکام، در درجه اول به این موضوع توجه دارند که آیا فرزند در زمان و مکان مقرر به والد صاحب حق ملاقات تحویل داده شده است یا خیر.
  • عدم حضور دقیق همان شخص نام‌برده در حکم، در صورتی که فرد دیگری (مانند مادر یا سایر بستگان نزدیک) فرزند را تحویل دهد و این امر خللی در ملاقات ایجاد نکند، معمولاً به عنوان تخلف از حکم تلقی نمی‌شود.
  • اصرار بر تحویل توسط شخص خاص، بدون وجود دلیل موجه و صریح در حکم، ممکن است از سوی دادگاه به عنوان تلاش برای ایجاد مانع در مسیر ملاقات یا بهانه‌جویی تلقی شود که در راستای مصلحت کودک نیست.
• استثنائات (موارد خاص): تنها در صورتی که دادگاه به دلایل خاص و موجه (مانند وجود سابقه اختلاف شدید، نگرانی‌های امنیتی، یا هر دلیل دیگری که مستلزم حضور انحصاری یک فرد خاص باشد) صراحتاً در متن حکم قید کرده باشد که "تحویل فرزند منحصراً توسط آقای [نام] انجام شود"، آنگاه این قید جنبه الزامی پیدا می‌کند. در غیر این صورت، اصل بر تسهیل ملاقات است.
• پیگیری از طریق اجرای احکام: اگرچه کاربر می‌تواند موضوع را از طریق اجرای احکام خانواده پیگیری کند، اما با توجه به رویه معمول، احتمال موفقیت در الزام به حضور دقیق همان شخص، در صورتی که حکم صراحتاً بر انحصار تأکید نکرده باشد، پایین است. دادگاه به این نکته توجه خواهد کرد که آیا حق ملاقات عملاً محقق شده است یا خیر و آیا عدم حضور شخص خاص، مانعی جدی برای ملاقات ایجاد کرده است.

این تحلیل بر اساس قوانین جاری و رویه قضایی رایج در محاکم خانواده ایران ارائه شده است. توصیه می‌شود همواره در اجرای احکام مربوط به فرزند، مصلحت و آرامش کودک در اولویت قرار گیرد و از ایجاد تنش‌های غیرضروری پرهیز شود.