چگونه سهم ارث خود را از خانه‌ای که برادر و مادرم نمی‌فروشند، بگیرم؟

بله، شما می‌توانید برای دریافت سهم‌الارث خود اقدام کنید، حتی اگر سایر وراث با فروش ملک موافق نباشند. برای این منظور، باید ابتدا گواهی انحصار وراثت را دریافت کرده و سپس از طریق مراجع قضایی، دادخواست تقسیم ترکه یا فروش اموال مشاع را مطرح نمایید.

بررسی تخصصی و قانونی

برای دریافت سهم‌الارث خود از خانه و خودروی به جا مانده از پدرتان، با توجه به عدم توافق سایر وراث، باید مراحل قانونی زیر را طی کنید:

• گام اول: اخذ گواهی انحصار وراثت

  • این گواهی، اولین و ضروری‌ترین مدرک برای هرگونه اقدام قانونی در خصوص اموال متوفی است.
  • در این گواهی، نام تمامی وراث قانونی، نسبت آن‌ها با متوفی و سهم‌الارث هر یک به صورت دقیق مشخص می‌شود.
  • برای دریافت آن باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کنید.

• گام دوم: اقدام قانونی برای تقسیم سهم‌الارث پس از دریافت گواهی انحصار وراثت، دو مسیر اصلی برای شما وجود دارد:

  • مسیر اول: طرح دادخواست تقسیم ترکه (جامع‌تر)

    • این دادخواست، یک راهکار جامع برای تقسیم تمامی اموال منقول (مانند خودرو) و غیرمنقول (مانند خانه) است.
    • روند کار:
      • شما باید دادخواست «تقسیم ترکه» را به دادگاه عمومی حقوقی محل آخرین اقامت متوفی ارائه دهید.
      • دادگاه ابتدا تلاش می‌کند تا اموال را به صورت عینی و فیزیکی بین وراث تقسیم کند (مثلاً اگر چند قطعه زمین وجود داشت).
      • از آنجایی که یک واحد خانه مسکونی و یک خودرو معمولاً قابل تقسیم فیزیکی به چند بخش مجزا نیستند، دادگاه پس از بررسی و نظر کارشناس رسمی دادگستری، دستور فروش این اموال را صادر خواهد کرد.
      • اموال از طریق مزایده به فروش می‌رسند و مبلغ حاصل از فروش، بر اساس سهم‌الارث قانونی هر وارث (که در گواهی انحصار وراثت مشخص شده)، بین شما و مادرتان و برادرتان تقسیم خواهد شد.
    • صلاحیت دادگاه: دادگاه عمومی حقوقی محل آخرین اقامتگاه متوفی صالح به رسیدگی است.

  • مسیر دوم: افراز ملک از طریق اداره ثبت و سپس فروش (برای املاک)

    • این مسیر بیشتر برای املاک غیرمنقول (مانند خانه) کاربرد دارد.
    • روند کار:
      • ابتدا می‌توانید به اداره ثبت اسناد و املاک محل وقوع ملک مراجعه کرده و تقاضای «افراز» (جداسازی سهم خود) را مطرح کنید.
      • اداره ثبت پس از بررسی توسط کارشناس، معمولاً برای یک واحد خانه مسکونی، «گواهی عدم افراز» صادر می‌کند. این گواهی به این معنی است که ملک قابل تقسیم فیزیکی نیست.
      • پس از دریافت گواهی عدم افراز، شما می‌توانید با ارائه این گواهی به دادگاه عمومی حقوقی، دادخواست «فروش ملک مشاع» را مطرح کنید.
      • دادگاه دستور فروش ملک را صادر کرده و پس از فروش از طریق مزایده، سهم هر وارث از مبلغ حاصله پرداخت می‌شود.
    • نکته: برای خودرو، این مسیر کاربرد ندارد و باید از طریق دادخواست تقسیم ترکه اقدام شود.

• سهم‌الارث قانونی

  • با فرض اینکه مادر شما همسر متوفی هستند و متوفی دارای فرزند است، سهم‌الارث به شرح زیر خواهد بود:
    • مادر (همسر متوفی): یک هشتم (۱/۸) از کل ترکه (شامل اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول).
    • دو پسر: مابقی ترکه (هفت هشتم - ۷/۸) به صورت مساوی بین دو پسر تقسیم می‌شود. یعنی هر پسر هفت شانزدهم (۷/۱۶) از کل ترکه را به ارث می‌برد.

• نکات مهم

  • مالیات بر ارث: پیش از هرگونه انتقال قطعی اموال به نام وراث، باید مالیات بر ارث پرداخت شود.
  • مذاکره دوستانه: همواره توصیه می‌شود پیش از ورود به فرآیندهای قضایی، تلاش برای حل و فصل دوستانه و توافق با سایر وراث را در دستور کار قرار دهید. این امر می‌تواند زمان و هزینه‌های شما را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
  • مشاوره حقوقی: با توجه به پیچیدگی‌های روند قضایی و نیاز به تنظیم دقیق دادخواست‌ها و پیگیری مراحل، اکیداً توصیه می‌شود از مشاوره و کمک یک وکیل متخصص در امور ارث و املاک بهره‌مند شوید.

این تحلیل بر اساس قوانین و رویه‌های قضایی جاری در جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.