همسرم نه خرجی می‌دهد نه آزادی؛ چگونه بدون طلاق از او شکایت کنم؟

برای احقاق حقوق خود بدون درخواست طلاق، می‌توانید هم‌زمان دادخواست حقوقی مطالبه نفقه معوقه و جاری و الزام همسر به تهیه مسکن مستقل و متناسب با شأن خود را در دادگاه خانواده مطرح کنید و در صورت عدم پرداخت، شکایت کیفری ترک انفاق نیز قابل طرح است. این اقدامات به شما کمک می‌کند تا همسر خود را به انجام تکالیف قانونی‌اش وادار کنید، بدون آنکه نیازی به آغاز روند طلاق از سوی شما باشد.

بررسی تخصصی و قانونی

با توجه به شرایط مطرح شده و عدم تمایل شما به طلاق، اقدامات حقوقی زیر به صورت موازی و مستقل قابل پیگیری هستند:

• مطالبه نفقه (حقوقی):

  • مبنای قانونی: طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی، نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض است.
  • اقدام: شما می‌توانید با مراجعه به دادگاه خانواده، دادخواست "مطالبه نفقه معوقه و جاری" را مطرح کنید. در این دادخواست، می‌توانید نفقه دو سال گذشته (از زمان عقد) و همچنین نفقه جاری خود را مطالبه نمایید. دادگاه پس از بررسی و ارجاع به کارشناس، میزان نفقه را تعیین و همسر شما را ملزم به پرداخت آن خواهد کرد.
  • اهمیت: این دادخواست جنبه مالی دارد و هدف آن دریافت وجوه مربوط به نفقه است.

• شکایت ترک انفاق (کیفری):

  • مبنای قانونی: طبق ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده (و ماده ۶۴۲ قانون مجازات اسلامی سابق)، هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او نپردازد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب‌النفقه امتناع کند، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می‌شود.
  • اقدام: در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی همسر، می‌توانید شکایت کیفری "ترک انفاق" را در دادسرا مطرح کنید. این شکایت جنبه کیفری دارد و می‌تواند منجر به صدور حکم حبس برای همسر شما شود.
  • اهمیت: این شکایت اهرم فشاری برای وادار کردن همسر به پرداخت نفقه است و مستقل از دادخواست حقوقی مطالبه نفقه قابل پیگیری است.

• الزام به تهیه مسکن مستقل و متناسب با شأن:

  • مبنای قانونی: تهیه مسکن مناسب و مستقل یکی از اجزای نفقه است که در ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی به آن اشاره شده است. منزل باید در شأن و منزلت شما باشد و زندگی در خانه قدیمی پدربزرگ همسر، به خصوص اگر مستقل نباشد و شرایط مناسبی نداشته باشد، ممکن است مغایر با این حق باشد.
  • اقدام: می‌توانید هم‌زمان با دادخواست مطالبه نفقه، دادخواست "الزام زوج به تهیه مسکن مستقل و متناسب با شأن زوجه" را نیز در دادگاه خانواده مطرح کنید. دادگاه پس از بررسی، همسر شما را ملزم به تهیه چنین منزلی خواهد کرد.

• حق کار کردن زوجه:

  • مبنای قانونی: طبق ماده ۱۱۱۸ قانون مدنی، زن می‌تواند بدون اجازه شوهر در دارایی خود هر تصرفی را که می‌خواهد بکند. اما در خصوص اشتغال به کار، ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی مقرر می‌دارد که شوهر می‌تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زن باشد، منع کند.
  • توضیح: اگر کار کردن شما منافاتی با مصالح خانوادگی یا حیثیت همسر و خودتان نداشته باشد، همسر شما نمی‌تواند مانع اشتغال شما شود. در شرایطی که همسر نفقه پرداخت نمی‌کند و شما را از کار نیز منع می‌کند، این موضوع می‌تواند به عنوان یکی از مصادیق عسر و حرج در آینده مطرح شود، هرچند که هدف فعلی شما طلاق نیست. در حال حاضر، می‌توانید با اثبات عدم منافات شغل با مصالح خانوادگی، حق خود را برای کار کردن پیگیری کنید.

• وضعیت همسر (پابند الکترونیکی):

  • اینکه همسر شما با پابند الکترونیکی در بیرون است، نشان‌دهنده وجود مشکلات قانونی برای ایشان است که ممکن است بر توانایی مالی و شغلی وی تأثیر گذاشته باشد. با این حال، این وضعیت از مسئولیت قانونی وی در قبال پرداخت نفقه و تهیه مسکن نمی‌کاهد. دادگاه به این موضوع توجه خواهد کرد اما آن را دلیلی برای عدم پرداخت نفقه نخواهد دانست، مگر اینکه واقعاً توانایی مالی ایشان به صفر رسیده باشد که در آن صورت نیز راه‌های قانونی دیگری برای شما وجود دارد.

• عدم تمایل به طلاق:

  • تمامی اقدامات فوق (مطالبه نفقه حقوقی، شکایت ترک انفاق کیفری، الزام به تهیه مسکن) بدون نیاز به درخواست طلاق از سوی شما قابل پیگیری هستند و هدف آن‌ها وادار کردن همسر به انجام تکالیف قانونی‌اش است. در صورت استمرار این وضعیت و عدم تمکین همسر به احکام دادگاه، این موارد می‌توانند در آینده به عنوان دلایل "عسر و حرج" شما برای درخواست طلاق از سوی شما مورد استناد قرار گیرند، اما در حال حاضر نیازی به این کار نیست.

این تحلیل بر اساس قوانین جاری جمهوری اسلامی ایران و رویه قضایی موجود ارائه شده است. توصیه می‌شود برای پیگیری دقیق‌تر و طرح دعاوی، حتماً با یک وکیل متخصص در امور خانواده مشورت نمایید تا با بررسی جزئیات پرونده شما، بهترین راهکار حقوقی را ارائه دهد.