آیا میتوانم چک را برگشت بزنم اما اجرا نذارم ؟

بله، برگشت زدن چک‌هایی که وجه آن‌ها قبلاً دریافت شده است، می‌تواند منجر به طرح دعوای حقوقی علیه شما شود. این اقدام مصداق سوءاستفاده از حق بوده و صادرکننده چک می‌تواند بابت خسارات وارده به اعتبار بانکی و سایر ضررها، از شما شکایت کند. حتی صرف برگشت زدن بدون اجرا گذاشتن نیز می‌تواند تبعات حقوقی و مالی برای شما به همراه داشته باشد.

بررسی تخصصی و قانونی

• ماهیت حقوقی چک و تسویه دین: چک یک سند تجاری و وسیله پرداخت است که به محض صدور، دارنده آن حق مطالبه وجه را دارد. اما این حق مشروط به عدم پرداخت وجه آن است. زمانی که وجه چک از طریق دیگری (مانانند واریز به حساب یا پرداخت نقدی) تسویه می‌شود، دین مربوط به آن چک پرداخت شده تلقی می‌گردد و دارنده دیگر حق مطالبه وجه آن چک را ندارد. نگهداری لاشه چک‌های پرداخت‌شده توسط دارنده، صرفاً به معنای طلبکار بودن نیست، بلکه در صورت اثبات پرداخت، این چک‌ها فاقد اعتبار مالی برای مطالبه مجدد وجه هستند.

• ریسک برگشت زدن چک‌های پرداخت‌شده:

  • سوءاستفاده از حق: اقدام به برگشت زدن چک‌هایی که وجه آن‌ها قبلاً تسویه شده است، مصداق بارز "سوءاستفاده از حق" محسوب می‌شود. طبق اصول حقوقی و رویه قضایی، هیچ‌کس نمی‌تواند از حق خود به گونه‌ای استفاده کند که به دیگری ضرر برساند. اگر صادرکننده بتواند اثبات کند که وجه چک‌ها را پرداخت کرده است (مثلاً با ارائه فیش واریز، رسید بانکی، یا شهادت شهود)، اقدام شما به برگشت زدن این چک‌ها غیرقانونی تلقی خواهد شد.
  • مطالبه خسارت: صادرکننده چک می‌تواند بابت ضررهای ناشی از برگشت خوردن چک‌ها (مانند خدشه‌دار شدن اعتبار بانکی، هزینه‌های دادرسی، و سایر خسارات مادی و معنوی) از شما مطالبه خسارت کند. این خسارات می‌تواند شامل جریمه‌های بانکی، از دست دادن فرصت‌های تجاری، و آسیب به شهرت مالی باشد.
  • دعوای استرداد لاشه چک: صادرکننده حق دارد از طریق مراجع قضایی، دعوای "استرداد لاشه چک" را مطرح کرده و از شما بخواهد که چک‌های پرداخت‌شده را به او بازگردانید.
  • احتمال کمتر، اما ممکن: اتهام خیانت در امانت یا کلاهبرداری: اگرچه چک به خودی خود مال امانی نیست، اما در شرایط خاص و با اثبات سوءنیت و قصد مجرمانه برای اضرار به صادرکننده، وکلای طرف مقابل ممکن است تلاش کنند اتهاماتی نظیر خیانت در امانت (در مورد سوءاستفاده از سند) یا حتی کلاهبرداری (در صورت اثبات قصد فریب و تحصیل مال نامشروع) را مطرح کنند. هرچند اثبات این موارد دشوارتر است و معمولاً دعاوی حقوقی سوءاستفاده از حق و مطالبه خسارت محتمل‌تر هستند.

• تفاوت برگشت زدن و اجرا گذاشتن:

  • صرف برگشت زدن: حتی اگر چک‌ها را فقط برگشت بزنید و اقدام به اجرا نگذارید، باز هم تبعات حقوقی و بانکی برای صادرکننده خواهد داشت. برگشت خوردن چک در سابقه بانکی فرد ثبت شده و می‌تواند منجر به محرومیت‌هایی مانند عدم امکان دریافت دسته‌چک جدید یا تسهیلات بانکی شود. همین امر می‌تواند مبنای طرح دعوای سوءاستفاده از حق و مطالبه خسارت از سوی صادرکننده باشد.
  • اجرا گذاشتن: در صورت اجرا گذاشتن چک‌های پرداخت‌شده، علاوه بر موارد فوق، شما با خطر محکومیت به پرداخت اصل وجه چک (در صورت عدم اثبات پرداخت توسط صادرکننده) و همچنین هزینه‌های دادرسی و خسارت تأخیر تأدیه (در صورت اثبات عدم پرداخت) مواجه خواهید شد. اما اگر صادرکننده بتواند پرداخت را اثبات کند، شما محکوم به استرداد چک و پرداخت خسارات وارده به او خواهید شد.

• بار اثبات: بار اثبات پرداخت وجه چک بر عهده صادرکننده است. اما با توجه به اینکه شما خودتان اشاره کرده‌اید که وجه ۷ فقره چک را دریافت کرده‌اید و پرداخت‌ها از طریق "ا:ت بکارت" (احتمالاً اشاره به کارت به کارت یا واریز به حساب) صورت گرفته، اثبات این موضوع برای صادرکننده دشوار نخواهد بود.

با توجه به توضیحات فوق و بررسی پاسخ‌های ارائه شده توسط وکلا، توصیه می‌شود از برگشت زدن چک‌هایی که وجه آن‌ها قبلاً به شما پرداخت شده است، اکیداً خودداری نمایید. این تحلیل بر اساس قوانین و رویه قضایی فعلی جمهوری اسلامی ایران ارائه شده است.